ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦੀ ਸਬ ਡਵੀਜ਼ਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਮਾਂਝੇ ਤੋਂ ਆਏ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ 40 ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਿੱਖ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਚਾਲੀ ਮੁਕਤੇ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਵਾਬ ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨਾਲ ਲੜਦਿਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਲੀ ਮੁਕਤਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਮੁਗ਼ਲ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਮੂੰਹ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਖਿਦਰਾਣੇ ਦੀ ਢਾਬ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਚਾਲੀ ਮੁਕਤਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸਥਾਨ ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਚਾਲੀ ਮੁਕਤਿਆਂ ਦੇ ਇਸ ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੈਲਾਨੀ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ।
ਖਿਦਰਾਣੇ ਦੀ ਢਾਬ ਦੀ ਲੜਾਈ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਆਖਰੀ ਲੜਾਈ ਸੀ। ਇਹ ਲੜਾਈ 29 ਦਸੰਬਰ 1705 ਨੂੰ ਹੋਈ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਆਪ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਚਾਲੀ ਮੁਕਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਭਾਈ ਮਹਾਂਸਿੰਘ, ਜੋ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮੀ ਸੀ, ਰੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਸੀ। ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹ ਗੁਰੂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਤਰਸ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਕੇ ਇਸ ਭਰਾ ਮਹਾਸਿੰਘ ਦਾ ਸਿਰ ਆਪਣੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪੁੱਛਿਆ- “ਤੁਹਾਡੀ ਕੋਈ ਇੱਛਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ।” ਇਸ ਨੂੰ ਜੋੜੋ ਅਤੇ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜੋ।
ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਤਰਜੀਹਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਢੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇੱਥੇ ਕਈ ਵਿਕਲਪ ਹਨ:
1. ਕਾਰ ਜਾਂ ਟੈਕਸੀ ਦੁਆਰਾ: ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕਾਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਹੈ ਜਾਂ ਟੈਕਸੀ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਈ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ‘ਤੇ GPS ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਜਾਂ ਨਕਸ਼ੇ ਐਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਐਪ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪਤਾ ਇਨਪੁਟ ਕਰੋ।
2. ਬੱਸ ਰਾਹੀਂ: ਤੁਸੀਂ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀਆਂ ਹਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਬੱਸ ਆਪਰੇਟਰ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਮੁਕਤਸਰ ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਨੇੜਲੇ ਬੱਸ ਸਟਾਪ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਟੈਕਸੀ, ਆਟੋ-ਰਿਕਸ਼ਾ, ਜਾਂ ਸਾਈਕਲ-ਰਿਕਸ਼ਾ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
3. ਰੇਲਗੱਡੀ ਰਾਹੀਂ: ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮੁਕਤਸਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ (ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ: MKSR)। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਮੁਕਤਸਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲਈ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ, ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਟੈਕਸੀ ਜਾਂ ਆਟੋ-ਰਿਕਸ਼ਾ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ।
4. ਹਵਾਈ ਦੁਆਰਾ: ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ (IATA: ATQ) ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 170 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (ਲਗਭਗ 105 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਸੀਂ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਟੈਕਸੀ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਰਾਈਡਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਸੇਵਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਤੱਕ ਸੜਕੀ ਸਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 3-4 ਘੰਟੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਵਿਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਣੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਜਾਂ ਨੇੜਲੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਦੇ ਸਟਾਫ਼ ਤੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਮੰਗ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਹੋਰ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ
- ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਟੁਟੀ ਗੰਢੀ ਸਾਹਿਬ - 500m
- ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਦਾਤਨਸਰ ਸਾਹਿਬ - 3.4km
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ - 2.6km
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਖੂਹ (ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀ) - 3.0km
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨਿਵਾਸ- 1.5km
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ- 2.2km