ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ
ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ “ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਸਕੂਲ” ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਜਗਰਾਉਂ ਨਜ਼ਦੀਕ ਸਥਿਤ ਪਿੰਡ ਮਹਿੜਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਗਹਿਰੀ ਰੂਹਾਨੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਾ ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਿੱਧਾ ਸੰਬੰਧ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਹੈ।
1705 ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਚਮਕੌਰ ਦੇ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵੱਲ ਰੁਖ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਗੁਰੂ ਜੀ ਰਾਇਕੋਟ, ਲੰਮੇ ਜੱਟਪੁਰਾ ਅਤੇ ਮਨੂਕੇ ਰਾਹੀਂ ਪਿੰਡ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਢਾਬ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ, ਦਾਤਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਢਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਆਤਮਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਇਸ ਸ਼ਾਂਤ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਸੰਗਤ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਜ਼ਫਰਨਾਮਾ – ਜੋ ਕਿ ਮਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ “ਜਿੱਤ ਦਾ ਪੱਤਰ” ਸੀ – ਲਿਖਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਇਹ ਲਿਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਅਤੇ ਨਿਰਣੈ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਥਾਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਘਣੇ ਜੰਗਲਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਜੱਥੇਦਾਰ ਜੋਰਾ ਸਿੰਘ ਲੱਖਾ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਉੱਦਮ ਕੀਤਾ।
ਅੱਜ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲੀ ਵਿਲੱਖਣ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਰੂਪ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅਸਲ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਿੱਖ ਜਰਨੈਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ, ਵਿਰੋਧ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਾਵੁਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿਚ ਭਾਈ ਕਨ੍ਹਈਆ ਜੀ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਘਾਇਲ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪਿਲਾ ਰਹੇ ਹਨ – ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਦਇਆ ਦੀ ਸੰਸਕਾਰ ਨੂੰ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਵਿਚ ਮੀਨਾਕਾਰੀ ਕੰਮ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਕਲਾਤਮਕ ਖੋਦਾਈਆਂ, ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਘੋੜਾ ਫੜਿਆ ਹੋਇਆ ਚਿੱਤਰ ਇਸਦੀ ਰੂਪ-ਸੌੰਦਰਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤ ਸਰੋਵਰ, ਹਰੇ-ਭਰੇ ਦਰੱਖਤ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਵਾਜਾਂ ਵਾਲਾ ਮਾਹੌਲ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਤਮਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਜੀਵੰਤ ਝਲਕ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਮਿਲਾਪ ਹੈ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਹਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਯਾਤਰੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ, ਹੌਸਲੇ ਅਤੇ ਆਤਮਕ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਪਿੰਡ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਕਸਰ ਮਨੂਕੇ ਜਾਂ ਮੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਜਗਰਾਉਂ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਹੂਲਤ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਥਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋ:
ਹਵਾਈ ਮਾਰਗ ਰਾਹੀਂ: ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ (IXC) ਹੈ, ਜੋ ਲਗਭਗ 150 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ (ATQ), ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਹੈ, ਜੋ ਹੋਰ ਵੱਧ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਰੇਲ ਮਾਰਗ ਰਾਹੀਂ: ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ (LDH) ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 60 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਸੜਕ/ਬੱਸ ਮਾਰਗ ਰਾਹੀਂ: ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਸੜਕ ਰਾਹੀਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਲੁਧਿਆਣਾ-ਰਾਇਕੋਟ ਰੋਡ (NH 105B) ਰਾਹੀਂ ਜਗਰਾਉਂ ਵੱਲ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜਗਰਾਉਂ ਤੋਂ, ਸਥਾਨਕ ਸੜਕਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਿੰਡ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਤੇ ਜਗਰਾਉਂ ਤੋਂ ਟੈਕਸੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਬੱਸਾਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਵਿਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਚੰਗਾ ਵਿਚਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਜੱਦ ਤੁਸੀਂ ਇਲਾਕੇ ‘ਚ ਪਹੁੰਚੋ, ਤਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਰਾਸਤਾ ਸਥਾਂਨੀ ਲੋਕਾਂ ਜਾਂ ਨੇੜਲੇ ਵਪਾਰਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।
ਹੋਰ ਨੇੜੇ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੰਡਸਰ ਸਾਹਿਬ - 7.8 km
- ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪੱਟੀ ਕਲੇਰ - 16.3 km
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਸਾਹਿਬ - 5.9 km
