ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕੰਵਲ ਸਾਹਿਬ, ਮਾਛੀਵਾੜਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਨੇ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਲੜਾਈ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਅਤੇ 35 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਚਮਕੌਰ ਦੇ ਕਿਲੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਮਾਛੀਵਾੜਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣਗੇ, ਧਰੁਵ ਤਾਰੇ ਦੀ ਸੇਧ ਚਲੇ ਆਉਣਾ । ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੰਡਿਆਲੀਆਂ ਝਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਉਜਾੜ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।

ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਪਿੰਡ ਚੂਹੜਪੁਰ ਪਹੁੰਚੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਝਾੜ ਹੇਠਾਂ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਝਾੜ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਪੋਵਾਤ, ਸਹਿਜੋ ਮਾਜਰਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੀ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਅਗੇ ਵਧੇ।

ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਇਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਜਿੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਖੂਹ ਤੋਂ ਜਲ (ਪਾਣੀ) ਪੀਤਾ। ਜਲ ਪੀਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸਿਰਹਾਣੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਟਿੰਡ (ਪਾਣੀ ਦਾ ਘੜਾ) ਰੱਖ ਕੇ ਇੱਕ ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ।

ਉੱਥੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆਰਾਮ ਕਰ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ:

ਖਿਆਲ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ – 10ਵੀਂ

ਮਿੱਤਰ ਪਿਆਰੇ ਨੂ ਹਾਲ ਮੁਰੀਦਾਂ ਦਾ ਕਹਣਾ।…

ਇਹ ਉਹੀ ਅਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਾਨ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਛੜ ਗਏ ਸਨ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਸਵੇਰ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਤੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਖੂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣਾ ਨਿਤਨੇਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਲਾਬ ਚੰਦ ਮਸੰਦ ਜੋ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਭਰਾ ਸਨ, ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਆਉਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਸਹਿਤ ਆਪਣੇ ਘਰ (ਹੁਣ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ) ਲੈ ਗਿਆ।

ਉਹ ਰੁੱਖ ਅੱਜ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਤੇ ਮੁੱਖ ਹਾਲ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਖੂਹ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।