ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਲੋਹਗੜ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੁੱਲ 13 ਗੇਟ ਹਨ। ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਗੇਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੁਗਲ ਸਰਕਾਰ ਕਾਫੀ ਜ਼ਾਲਮ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਸੀ। ਪਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨੂੰ ਸਵੈਮਾਣ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਤੁਸੀਂ ਅਧਰਮੀ ਹਾਕਮਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਮੀਰੀ-ਪੀਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਤਲਵਾਰਾਂ ਪਹਿਨੀਆਂ ਸਨ। ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ, ਫ਼ੌਜ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਕੀਤਾ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਸੰਨ 1618 ਵਿਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।8 ਨਵੰਬਰ 1627 ਨੂੰ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਾ।18 ਮਈ 1629 ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ. ਬੀਬੀ ਵੀਰੋ, ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਗੋਵਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸਪੁੱਤਰੀ। ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸੂਬੇਦਾਰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਰਾਮਤੀਰਥ ਰੋਡ ’ਤੇ ਪੈਂਦੇ ਪਿੰਡ ਕੋਹਾਲਾ ਕੋਲ ਆਇਆ। ਬਾਜ਼ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਲਾ ਕੇ ਮੁਖਲਿਸ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਭਾਰੀ ਫ਼ੌਜ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਲੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਪਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਲੜਕੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਝਬਾਲ ਪਿੰਡ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ।
ਵਿਆਹ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਤੋੜਵਾਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ। ਕੋਹਾਲਾ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਪਿੱਪਲੀ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਤੱਕ ਜੰਗ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਬਣ ਗਿਆ। ਪਾਂਡੇਖਾਨ ਅਤੇ ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਨੇ ਮੁਖਲਿਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੋਈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜੰਗ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਨੇ ਨਿਰਾਸ਼ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਹਿੰਮਤ ਦਿੱਤੀ। ਯੁੱਧ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਰਸਮਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ।ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਵਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬੇਰੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਲੱਕੜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਬਾਰੂਦ ਭਰ ਕੇ ਤੋਪ ਵਾਂਗ ਚਲਾਇਆ। ਇਹ ਖਾਲਸੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬੇਰੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤੋਪ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਇਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਿਲਾ ਸ੍ਰੀ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ, ਤੁਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਆਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ:
ਹਵਾਈ ਦੁਆਰਾ: ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ। ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ, ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਿਲਾ ਸ੍ਰੀ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਟੈਕਸੀ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਰਾਈਡ-ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਸੇਵਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਦੂਰੀ ਲਗਭਗ 13-15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਯਾਤਰਾ ਲਗਭਗ 30-40 ਮਿੰਟ ਲਵੇਗੀ।
ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੁਆਰਾ: ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਜਾਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ, ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਿਲਾ ਸ੍ਰੀ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਟੈਕਸੀ, ਆਟੋ-ਰਿਕਸ਼ਾ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜਾਂ ਰਾਈਡ-ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਸੇਵਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਦੂਰੀ ਲਗਭਗ 3-4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 10-15 ਮਿੰਟ ਲੱਗਣਗੇ।
ਬੱਸ ਰਾਹੀਂ: ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਬੱਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਬੱਸ ਰੂਟ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜੋ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਫਾਟਕ ਜਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਿਲਾ ਸ੍ਰੀ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਵਿਕਲਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਤੁਸੀਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਲਈ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਬੱਸ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਟੈਕਸੀ, ਆਟੋ-ਰਿਕਸ਼ਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਥਾਨਕ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਕਾਰ/ਟੈਕਸੀ ਦੁਆਰਾ: ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਗੱਡੀ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਗੂਗਲ ਮੈਪਸ ਜਾਂ ਐਪਲ ਮੈਪਸ ਵਰਗੀ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਐਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਜੋਂ “ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਿਲਾ ਸ੍ਰੀ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਗੇਟ, ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ” ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੋ। ਐਪ ਮੌਜੂਦਾ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਰੂਟ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ।
ਸਥਾਨਕ ਆਵਾਜਾਈ: ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਗੇਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਿਲਾ ਸ੍ਰੀ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਆਵਾਜਾਈ ਜਿਵੇਂ ਆਟੋ-ਰਿਕਸ਼ਾ ਜਾਂ ਸਾਈਕਲ ਰਿਕਸ਼ਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਰਾਈਵਰ ਨਾਲ ਕਿਰਾਏ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ।
ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਢੰਗ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਿਲਾ ਸ੍ਰੀ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਰਗੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਵੇਲੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ ਜਾਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਹੋਰ ਨਜ਼ਦੀਕ ਦੇ ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ
- ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਟੋਭਾ ਭਾਈ ਸ਼ਾਲੋ ਜੀ - 280m
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਮਹਿਲ - 550m
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੀਬੀ ਕੌਲਾਂ ਜੀ ਸ੍ਰੀ ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ - 1.1km
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਤੋਖਸਰ ਸਾਹਿਬ- 700m
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਜੀ - 1.2km
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਰਸ਼ਨੀ ਡਿਉੜੀ - 650m