ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮਣੀਕਰਨ ਸਾਹਿਬ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤ ਪਰਵਤੀ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਣ੍ਣ ਪਵਿੱਤਰ ਥਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਆਤਮਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੇ ਤੀਜੇ ਉਦਾਸੀ ਦੌਰਾਨ 1574 ਬਿਕਰਮੀ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮਣਿਕਰਨ ਪਹੁੰਚੇ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਖ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਖਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ, ਤਦ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਕ ਚਮਤਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੂੰ ਇਕ ਪੱਥਰ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਪੱਥਰ ਚੁੱਕਿਆ, ਉੱਥੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦਾ ਝਰਨਾ ਨਿਕਲਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੰਗਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗਰਮੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੇ ਰੋਟੀਆਂ ਉਸ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਡੁੱਬ ਗਈਆਂ। ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰੋਟੀ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਦਾਨ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੇ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ, ਰੋਟੀਆਂ ਉੱਪਰ ਤੈਰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਕੀਆਂ ਨਜ਼ਰ ਆਈਆਂ। ਇਸ ਚਮਤਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਰੱਬੀ ਕਿਰਪਾ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਦਾਨ ਕਦੇ ਵਿਅਰਥ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ।

ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮਣੀਕਰਨ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭੂ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਟਹਿਲਦੇ ਸਨ। ਟਹਿਲਦੇ ਸਮੇਂ ਪਾਰਵਤੀ ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਕੰਨਬਾਲਾ ਸਰਪ ਦੇਵਤਾ ਸ਼ੇਸ਼ ਨੇ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਨੇ ਤਾਂਡਵ ਨ੍ਰਿਤ੍ਯ ਕਰਕੇ, ਧਰਤੀ ਹਿਲਾ ਕੇ, ਉਹ ਗਹਿਣਾ ਵਾਪਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਅੱਜ ਵੀ ਮਣੀਕਰਨ ਦੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੇ ਝਰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗਿਆਈ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯਾਤਰੀ ਆਤਮਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਰੀਕ ਰਾਹਤ ਲਈ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਧਾਰਮਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਮੇਲ ਇਸ ਥਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਮਣੀਕਰਨ ਆਪਣੀ ਕੁਦਰਤੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਲਈ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਪਰਵਤੀ ਦਰਿਆ ਘਾਟੀ ਵਿਚੋਂ ਬਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਗਰਮ ਝਰਨੇ ਹਰ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਓਰ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਇੱਥੇ ਆਤਮਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਅਦਭੁਤ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮਣਿਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਭੂ-ਤਾਪੀ ਉਰਜਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵੀ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਮਿਲਾਪ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਇਹ ਆਤਮਕ ਯਾਤਰਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਕਰਿਸ਼ਮੇ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਹੋਣ, ਮਣੀਕਰਨ ਹਰ ਯਾਤਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀ ਅਨੁਭਵ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।