ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਕੋਠਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵੱਲਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਉਸ ਸਥਾਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮਾਈ ਹਾਰੋ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਿੱਖ ਔਰਤ ਦੇ ਕੱਚੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਤਾਰਾਂ ਦਿਨ ਠਹਿਰੇ ਸਨ।

ਗੁਰੂ ਜੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਆਏ ਪਰ ਮਸੰਦਾਂ ਨੇ ਹੰਕਾਰ ਅਤੇ ਲਾਲਸਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰ ਲਏ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੁਝ ਦੇਰ ਬਾਹਰ ਬੈਠੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਚਲੇ ਗਏ, ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਮਸੰਦਾਂ ਨੂੰ ਲਾਲਚ ਦੀ ਅੱਗ ਨੇ ਭਸਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਹ ਵੱਲਾਹ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਪਿੱਪਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ।

ਇਥੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਭਗਤ ਮਾਈ ਹਾਰੋ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਕਬੂਲ ਕੀਤੀ। ਜਦ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਮਸੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਕੁਝ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗਣ ਆਈਆਂ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ — “ਮਈਆਂ ਰੱਬ ਰਜਾਈਆਂ” (ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਉੱਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਮਿਹਰ ਹੋਵੇ)।

ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਧਰਮ ਨੂੰ ਵਪਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਮੌਜੂਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਮਾਰਤ 1905 ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਵਿਚਕਾਰ ਚੌਰਸ ਸੰਕਤਮ ਵਾਲਾ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਉੱਪਰ ਗੁੰਬਦ ਵਾਲਾ ਕਮਰਾ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਰਹਾਇਸ਼ੀ ਕਮਰੇ ਹਨ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਲੰਗਰ ਸਥਿਤ ਹੈ।

ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਲਗਭਗ ਸਵਾ ਤਿੰਨ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਘ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਵੱਡਾ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੰਗਤਾਂ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵੱਲ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਦੋ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਹਨ — ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੀਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਠਾ ਸਾਹਿਬ।