ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਅਚਲ ਸਾਹਿਬ, ਬਟਾਲਾ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪਾਵਨ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸੰਤ ਘਾਟ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਬੇਇਨ ਵਿਚ ਵਿਲੀਨ ਰਹੇ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਦਿਵਿਆ ਜੋਤ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ। ਇਹ ਥਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਤਮਕ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਰਤੀ ਸਾਹਿਬ, ਪੁਰੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਉਸ ਦਿਵ੍ਯ ਆਰਤੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1508 ਵਿੱਚ ਜਗਨਨਾਥ ਮੰਦਰ ਪ੍ਰਾਂਗਣ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਆਕਾਸ਼ ਹੇਠਾਂ ਗਾਈ ਸੀ, ਜਿਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਹੀ ਆਰਤੀ ਦਾ ਸਾਧਨ ਦਰਸਾਇਆ ਸੀ।

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਜਿਸਨੂੰ “ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਸਕੂਲ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੈਹਦੇਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਥਾਂ ਉਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਸ਼ਰਾਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਥੇ ਲਾਈਫ ਸਾਈਜ਼ ਮੂਰਤੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਸਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਪਰਿਵੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਗਵਾਲਿਅਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਤਾ ਬੰਦੀ ਛੋੜ ਸਾਹਿਬ ਉਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਰਿਹਾਈ ਕਰਵਾਈ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ 52 ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮੁਗਲ ਕੈਦ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਇਆ। ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ 1970-80 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਵਰਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਲੰਗਰ, ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਵੀ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਅਬਦੁਲ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਮੁਗਲ ਫੌਜ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਨਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੱਖ ਬਹਾਦਰੀ, ਆਸਥਾ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੜ੍ਹੀ ਸਾਹਿਬ, ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 1705 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਮੁਗਲ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹਾਦਤ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ।