
ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦੀ ਸਬ ਡਵੀਜ਼ਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ
ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦੀ ਸਬ ਡਵੀਜ਼ਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬਗੰਜ ਸਾਹਿਬ, ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਭਵਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭਾਈ ਲੱਖੀ ਸ਼ਾਹ ਬੰਜਾਰਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਂਉਟਾ ਸਾਹਿਬ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿਰਮੌਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿਖ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹੈ। 1685 ਵਿੱਚ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਇੱਥੇ ਆਏ ਅਤੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਰਹਿ ਕੇ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਮੁੱਖ ਭਾਗ ਲਿਖੇ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਵਿਦਿਆ ਸਿਖਾਈ। 1688 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭੰਗਾਣੀ ਦੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਹਥਿਆਰ, ਸੋਨੇ ਦੀ ਪਾਲਕੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਨਵਿਰਲੇ ਪਾਵਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸੰਭਾਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ – ਲਖਨਊ ਲਖਨਊ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਦਿੱਲੀ ਸਥਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਉਸ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਹੈ ਜਿੱਥੇ 24 ਨਵੰਬਰ 1675 ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ, ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਅਟੱਲ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪਵਿੱਤਰ ਨਿਸ਼ਾਨੀਵਾਂ ਵੀ ਸੰਭਾਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜ਼ਫਰਨਾਮਾ ਸਾਹਿਬ ਬਠਿੰਡੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਪਿੰਡ ਕਾਂਗੜ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੇ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੱਟਨ ਸਾਹਿਬ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤੀਜੀ ਉਦਾਸੀ (ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਯਾਤਰਾ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ
ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਦੁਖ ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ ਪਟਿਆਲਾ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਹੁਣ ਫੂਡ ਸਟਰੀਟ ਅਤੇ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟਾਂ ਨਾਲ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਕਰਾਚੀ ਜਦੋਂ ਸਤਿ ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕਰਾਚੀ ਆਏ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ
ਇਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤੋਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਸੰਬੰਧੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਜਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਈ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ sikhplaces@gmail.com 'ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।
ਸਿੱਖ ਪਲੇਸਸ ©2025. ਸਾਰੇ ਹੱਕ ਰਾਖਵੇਂ ਹਨ