ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ 1.5 ਕਿਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕੋਲ, ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਗੁਰੂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਪਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੁਰੂਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਅ ਦਰਸ਼ਨੀ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 1573 ਈ. ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਇਕ ਸਧਾਰਨ ਝੋਪੜੀ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ, ਜੋ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ, ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਹੀ ਗੁਰੂ ਗੱਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ। ਬਾਬਾ ਅਟਲ ਰਾਏ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਵੀ ਇੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵੀ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਇੱਥੇ ਰਹੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਅਤੇ ਸੋਧਿਆ। ਹੁਣ ਇਹ ਇੱਕ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।

ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ ਆਪਣੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ, ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਉੱਚੇ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਤਿੰਨ-ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਭੂਤਲ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਿਆਨ ਕਮਰਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਧਿਆਨ ਲਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਕੀਰਤਨ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇੱਥੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਨਕ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹਰ ਵਿਕਰਮੀ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੀਵਾਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਲੰਗਰ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਥੇ ਹੀ ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਦਿਨ ਹੋਇਆ ਸੀ।