ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਜੀਰਾ ਸਾਹਿਬ
ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਨਰਮਦਾ ਨਦੀ ‘ਤੇ ਓਮਕਾਰੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਾਗਪੁਰ ਅਤੇ ਖੰਡਵਾ ਵਿਖੇ ਰੁਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਦੇੜ ਪਹੁੰਚੇ। ਨਾਂਦੇੜ ਤੋਂ ਉਹ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਅਤੇ ਗੋਲਕੁੰਡਾ ਵੱਲ ਵਧਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਲਾਲੁਦੀਨ ਅਤੇ ਯਾਕੂਬ ਅਲੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਬਿਦਰ ਆਇਆ।
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਬਿਦਰ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਨਾਨਕ ਝੀਰਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਫਕੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਸਨ ਜੋ ਗੁਰੂ ਦੇਵ ਤੋਂ ਉਪਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਾਵਲੇ ਸਨ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਪੂਰੇ ਬਿਦਰ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਈ ਅਤੇ ਸੰਤ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਤੋਂ ਲੋਕ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਦੇਵ ਜੀ ਕੋਲ ਆਉਣ ਲੱਗੇ।
ਬਿਦਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਰੀ ਕਿੱਲਤ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਾਣੀ ਲਈ ਕਈ ਖੂਹ ਪੁੱਟੇ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਜੇਕਰ ਖੂਹ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਨਿਕਲਦਾ ਤਾਂ ਵੀ ਪੀਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਸ ਤਰਸਯੋਗ ਹਾਲਤ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੇ ਬੁੱਲਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਬੀ ਨਾਮ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਦਇਆ ਨਾਲ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਪਹਾੜੀ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਪੱਥਰ ਹਟਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਸ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਗਿਆ, ਉਸ ਥਾਂ ਤੋਂ ਠੰਡੇ ਅਤੇ ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਇੱਕ ਧਾਰਾ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗੀ।
ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਹ ਸਥਾਨ ਨਾਨਕ ਝੀਰਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਉਸ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਉਸ ਨਦੀ ਦਾ ਪਾਣੀ ਚਿੱਟੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੇ ਬਣੇ ਛੋਟੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੁੰਡ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਰਸੋਈ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਕਾ ਲੰਗਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ 24 ਘੰਟੇ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੋਰ ਨੇੜੇ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮਾਨ ਸਾਹਿਬ - 900m
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ - 8.7km
- ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ- 11.3km