ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਝੀਰਾ ਸਾਹਿਬ
ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਉਦਾਸੀ ਦੌਰਾਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਨਰਮਦਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਓੰਕਾਰੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਨਾਗਪੁਰ ਅਤੇ ਖੰਡਵਾ ਰਾਹੀਂ ਨਾਂਦੇੜ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਥੋਂ ਉਹ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਅਤੇ ਗੋਲਕੋਂਡਾ ਵੱਲ ਵਧੇ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੰਤਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਬਿਦਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੇਟ ਜਲਾਲੁਦਿਨ ਅਤੇ ਯਾਕੂਬ ਅਲੀ ਨਾਲ ਹੋਈ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਆਪਣੇ ਪਿਆਰੇ ਸਾਥੀ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਸਮੇਤ, ਬਿਦਰ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਟਿਕੇ, ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਝੀਰਾ ਸਾਹਿਬ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਸਣ ਵਾਲੇ ਥਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਫਕੀਰਾਂ ਦੀ ਇਕ ਜਮਾਤ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਿਵਿਆ ਬਾਣੀ ਸੁਣਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ੁਕ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਆਗਮਨ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਫੈਲੀ, ਤਾਂ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਸੰਤ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਤੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਣ ਲਈ ਬਿਦਰ ਪਹੁੰਚਣ ਲੱਗੇ।
ਉਸ ਵੇਲੇ, ਬਿਦਰ ‘ਚ ਪੀਣ ਯੋਗ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਰੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਕੂਹਿਆਂ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖਾਰਾ ਅਤੇ ਬੇਕਾਮ ਪਾਣੀ ਹੀ ਮਿਲਿਆ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੀੜਾ ਦੇਖੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ‘ਚ ਦਇਆ ਭਾਵ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਚਰਨ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਹਟਾਇਆ। ਚਮਤਕਾਰੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਠੰਢੇ ਤੇ ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਝਰਨਾ ਬਹਿਣ ਲੱਗਾ। ਇਹ ਅਦਭੁਤ ਝਰਨਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਾਨਕ ਝੀਰਾ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਝਰਨੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਝਰਨੇ ਦਾ ਪਾਣੀ ਹੁਣ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੇ ਬਣੇ “ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੁੰਡ” ਵਿੱਚ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ “ਗੁਰੂ ਕਾ ਲੰਗਰ” ਵੀ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੋਰ ਨੇੜੇ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮਾਨ ਸਾਹਿਬ - 900m
- ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ - 8.7km
- ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ- 11.3km
