ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹੀ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 30 ਮਈ 1606 ਨੂੰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਕਠੋਰ ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਸਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਹਿਰੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੜਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਨੂੰ ਠੰਡ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਦਰਿਆ ਰਾਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਉੱਥੇ ਹੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾ ਗਏ।
ਸੰਨ 1619 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਸਮਾਰਕ ਬਣਵਾਇਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪਰ ਸੁੰਦਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਵਾਇਆ। 1909 ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰਾਇ, ਸੰਗਮਰਮਰ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਜੋੜੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਸੰਨ 1925 ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਸਥਾਨਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸੰਭਾਲੀ, ਪਰ 1927 ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਅਤੇ 1930 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਵਾਇਆ। 1934 ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁੰਬਦਾਂ ’ਤੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਪਰਤ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।
1947 ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਅਧੂਰਾ ਰਹਿਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਸਦਾ ਹੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਆਸਥਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। ਅੱਜ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਪਾਠ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਜੋੜ ਮੇਲਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਕਈ ਵਿਕਲਪ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:
ਕਾਰ ਰਾਹੀਂ: ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਕਾਰ ਰਾਹੀਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹੀ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਲਾਹੌਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਸੜਕਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਰੇਲ ਰਾਹੀਂ: ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲਾਹੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹੈ। ਉੱਥੋਂ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸੀ ਜਾਂ ਰਿਕਸ਼ਾ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜੋ ਲਗਭਗ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ’ਤੇ ਹੈ।
ਬੱਸ ਰਾਹੀਂ: ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਬੱਸਾਂ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਮਾਰਕੀਟ ਜਾਂ ਲਾਹੌਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਤੱਕ ਬੱਸ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਪੈਦਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਹਵਾਈ ਰਾਹੀਂ: ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ, ਲਾਹੌਰ ਹੈ, ਜੋ ਲਗਭਗ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਟੈਕਸੀ ਜਾਂ ਉਬਰ ਅਤੇ ਕਰੀਮ ਵਰਗੀਆਂ ਰਾਈਡ-ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਪਣੇ ਸਥਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਮੌਜੂਦਾ ਆਵਾਜਾਈ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਣੀ ਅਤੇ ਉਪਲਬਧਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਲਾਹੌਰ ਪਹੁੰਚਣ ’ਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਨੁਮਾਈ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਹਿਚਕਿਚਾਓ ਨਾ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਥਾਨ ਹੈ।
ਹੋਰ ਨੇੜੇ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ
- ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਮਾਧੀ - 800m


